Imperativo od A do Z

Tryb rozkazujący (modo imperativo) ma wiele zastosowań, nie zawsze chodzi o wydawanie rozkazów. Mam nadzieję że po zapoznaniu się z tym postem i zrobieniu ćwiczeń, nie będziecie mieli z nim większych problemów.

Kiedy stosujemy?

-wydawanie rozkazów to najbardziej oczywiste zastosowanie tego trybu:

Haz la cama. Pościel łóżko.

-oferowanie, zachęcanie:

Prueba esta paella. Está muy rica. Spróbuj tą paellę. Jest bardzo smaczna.

-Udzielanie pozwolenia:

¿Puedo pasar? Czy mogę wejść?

Pasa, pasa. Wchodź, wchodź.

-Udzielanie instrukcji, wyjaśnień:

Deja tu mensaje después de la señal. Pozostaw wiadomość po sygnale.

-Prośby:

Abre la ventana, por favor. Otwórz okno, proszę.

-Zachęcanie, przekonywanie:

Cómprese este abrigo, es bonito. Niech Pani/Pan kupi sobie ten płaszcz. Jest piękny.

Jak tworzymy formy czasownika w modo imperativo?

Czasowniki regularne

To dziecinnie proste! W przypadku czasowników regularnych wygląda to tak:

	tomar	beber	vivir
tú	toma	bebe	vive
usted	tome	beba	viva
nosotros	tomemos	bebamos	vivamos
vosotros	tomad	bebed	vivid
ustedes	tomen	beban	vivan

Krótki komentarz, form tego trybu możecie nauczyć się na dwa sposoby, wykuwając na pamięć końcówki które widzicie w tabelce lub zapamiętując kilka zasad:

Drugą osobę liczby pojedynczej (tú) tworzymy w ten sam sposób co trzecią osobę liczby pojedynczej (él, ella, usted) w presente. Tak więc formy: toma, bebe, vive mają identyczną formę jak formy trzeciej osoby w presente.

Trzecią osobę liczby pojedynczej (usted) stworzymy odejmując od bezokolicznika końcówki –ar, -er, -ir a w ich miejsce dodając –e (gdy bezokolicznik kończył się na -ar) lub –a (gdy bezokolicznik był zakończony na –er, -ir).

Pierwszą osobę liczby mnogiej tworzymy dodając końcówkę –mos do trzeciej osoby liczby pojedynczej. A więc:

tire → tiremos

beba → bebamos

viva → vivamos

Drugą osobę liczby mnogiej tworzymy odejmując od bezokolicznika ostatnią literę (jest nią oczywiście we wszystkich przypadkach -r) i zastępując ją literą –d:

Tirad, bebed, vivid

Trzecią osobę liczby mnogiej tworzymy poprzez dodanie litery –n do trzeciej osoby liczby pojedynczej:

Tire + n, beba + n, viva + n.

Czasowniki nieregularne

Tak się składa że hiszpański tryb rozkazujący przejmuje nieregularności z presente, dlatego też jest ich mnóstwo. Więc jeśli chcecie wziąć się pożądnie za imperativo, zalecałbym powtórzenie sobie nieregularnych czasowników w presente. Czasowniki nieregularne w imperativo możemy podzielić na nieregularne spółgłoskowo i samogłoskowo.

Typy nieregularności spółgłoskowej:

TYP 1

Wśród czasowników nieregularnych spółgłoskowo możemy wymienić jako odrębną grupę czasowniki nieregularne w pierwszej osobie w czasie presente de indicativo w których to formach występuje litera g pomimo tego że nie ma jej w bezokoliczniku:

poner	tener	salir	venir	hacer	oír	decir
pongo	tengo	salgo	vengo	hago	oigo	digo

Właśnie te czasowniki w imperativo posiadają nieregularną, jednosylabową formę dla drugiej osoby liczby pojedynczej:

Poner	Tener	Salir	venir	hacer	oír	decir
pon	ten	sal	ven	haz	oye	di

W przypadku trzeciej osoby liczby pojedynczej, pierwszej osoby liczby mnogiej i trzeciej osoby liczby mnogiej pojawi litera g nawiązująca do nieregularności z pierwszej osoby w presente:

	poner	tener	salir	venir	hacer	decir
Usted	ponga	tenga	salga	venga	haga	diga
Nosotros	pongamos	tengamos	salgamos	vengamos	hagamos	digamos
Ustedes	pongan	tengan	salgan	vengan	hagan	digan

W tej grupie czasowników jedynie forma czasownika dla vosotros będzie regularna:

Salir → salid, poner → poned, venir→venid.

TYP 2

Do tego typu możemy zakwalifikować większość czasowników kończących się na –cir lub –cer, a dokładnie te, których forma pierwszej osoby w czasie teraźniejszym kończy się na –zco, np. producir, conocer, conducir.

W przypadku tych czasowników forma drugiej osoby liczby pojedynczej będzie regularna, a więc taka sama jak trzecia osoba w presente:

Poznaj- conoce

Wyprodukuj- produce

Prowadź, kieruj- conduce.

Formy dla usted, nosotros i ustedes nawiążą swoją formą do nieregularnej pierwszej osoby w presente:

	conocer	conducir	producir
Usted	conozca	conduzca	produzca
Nosotros	conozcamos	conduzcamos	produzcamos
Ustedes	conozcan	conduzcan	produzcan

Forma dla vosotros jak zawsze regularna a więc: conoced, conducid, producid.

TYP 3

Należeć do niego będą grupy czasowników zazwyczaj regularnych w presente (czasowniki kończące się na –car lub -gar). Oprócz tego czasowniki które w presente w pierwszej osobie liczby pojedynczej wymieniają g na j. Są to czasowniki kończące się na -ger i –gir.

W przypadku tych czasowników regularnie będziemy tworzyć formy dla tú i vosotros. W przypadku reszty form nastąpią zmiany wymuszone zasadami hiszpańskiej pisowni, na przykład w przypadku czasowników zakończonych na –car dojdzie do zamiany c na qu pod wpływem końcówek –e, -emos i –en.

	aparcar	pagar	coger	exigir
Tú	aparca	paga	coge	exige
Usted	aparque	pague	coja	exija
Nosotros	aparquemos	paguemos	cojamos	exijamos
Vosotros	aparcad	pagad	coged	exigid
Ustedes	aparquen	paguen	cojan	exijan

TYPY NIEREGULARNOŚCI SAMOGŁOSKOWEJ

Pozostały nam jeszcze do omówienia czasowniki z nieregularnością samogłoskową, są to te same czasowniki które są nieregularne samogłoskowo w presente. Wyróżniamy tutaj trzy typy:

TYP 1

Zamiana e na ie, jako przykład posłuży nam czasownik encender:

Tú	Usted	Nosotros	Vosotros	Ustedes
enciende	encienda	encendamos	encended	enciendan

Zauważcie że wymiana samogłosek e na ie ma miejsce we wszystkich osobach liczby pojedynczej i w trzeciej osobie liczby mnogiej. Nosotros i vosotros to formy regularne.

TYP 2

Zamiana o na ue, tak jak w przypadku czasownika recordar:

Tú	Usted	Nosotros	Vosotros	Ustedes
recuerda	recuerde	recordemos	recordad	recuerden

Podobnie jak w przypadku wymiany e→ie, formy nosotros i vosotros są regularne.

Pamiętajcie też o tym że we wszystkich typach nieregularności samogłoskowej nieregularność występuje w temacie czasownika, nie w jego końcówce, tak więc inne końcówki będą miały czasowniki kończące się na –ar, -er oraz –ir mimo tego że należeć będą do tego samego typu nieregularności.

TYP 3

Zamiana e na i. Spójrzcie na odmianę czasownika pedir:

Tú	Usted	Nosotros	Vosotros	Ustedes
pide	pida	pidamos	pedid	pidan

Warto odnotować fakt iż jest to jedyny typ nieregularności samogłoskowej w którym forma nosotros jest również nieregularna. Vosotros, jak zawsze regularne.

Mieszane typy

Są też czasowniki w których występują jednocześnie nieregularność samogłoskowa i spółgłoskowa, jeżeli znacie dobrze odmianę czasowników w presente de indicativo, nie powinniście mieć większych problemów. Przytoczę Wam dwa przykłady, colgar i elegir:

Tú	Usted	Nosotros	Vosotros	Ustedes
elige	elija	elijamos	elegid	elijan
cuelga	cuelgue	colguemos	colgad	cuelguen

Wiem że może się Wam wydawać że jest to dużo materiału, jednak jest to materiał niezupełnie nowy bo z wieloma nieregularnościami zetknęliście się przy okazji poznawania czasu presente dlatego też mam nadzieję że w dużej mierze odmiana form w imperativo będzie Wam przychodziła intuicyjnie J

Ćwiczenia:

1. Uzupełnij forma rozkazującą dla drugiej osoby liczby pojedynczej:

........................ (limpiar, tú) la casa.

......................... (planchar, vosotros).

.............................. (llamar, nosotros) a Pedro.

............................... (barrer, ustedes) la habitación.

............................... (escribir, nosotros) la carta.

.............................. (decir, vosotros) la verdad.

.............................. (mirar, tú) este coche.

............................... (atar, usted) la corbata.

................................ (colgar, tú) el abrigo.

............................... (recordar, tú) lo que digo.

................................ (conocer, usted) nuestra cuidad.

................................ (hablar, ustedes) despacio, por favor.

2. Odmień czasowniki tener, traducir oraz entender przez wszystkie osoby.

tener:

traducir:

entender:

3. Przekształć zdania tak, aby móc zastosować imperativo:

¿Por qué no cantas?

¿Por qué no viajamos a Cuba?

¿Puedes preguntar?

¿Puede pagar con tarjeta?

¿Por que no habla?

Odpowiedzi pod obrazkiem...

Odpowiedzi:

1: limpia, planchad, llamemos, barran, escribamos, decid, mira, ate, cuelga, recuerda, conozca, hablen;

2: tener: ten, tenga, tengamos, tened, tengan

traducir: traduce, traduzca, traduzcamos, traducid, traduzcan

entender: entiende, entienda, entendamos, entended, entiendan

3: Canta, Viajemos a Cuba, Pregunta, Paga con tarjeta, Hable.